күл

I

зат. көне. Руна әліпбиі мен жазуы ертеде осылай аталған. Ұлы Түркі қағанаты кезіндегі к ү л (руна) әліпбиіндегі дыбыстар тек сол уақыттағы мәтінге ғана сәйкес дыбыстар болатын (Ана тілі, 09. 07.2009, 4). К ү л жазуы қазақтың мыңдаған жылдар бұрынғы ата-бабаларының өзінің сөйлеу тіліне тән дыбыстарына негізделген төл жазуы (Бұл да).

II

Күл сабап қарғады. Біреуге қатты наразы болғандықты білдіреді: қарғап-сіледі, лағынет айтты д.м. Сүйектерді көргенде сауынсыз, көліксіз қалған ел аналарының к ү л с а б а п қ а р ғ а п отырғаны есіне түсіп, көзіне елестеді (Қ. Тоқмырзин, Керзаман, 3, 20). Сонда жесір қалған қарындасы к ү л с а б а п қ а р ғ а п т ы (Бұл да, 3, 41). Күл [топырақ] шашу. Адамдықтан безіп, діннен шыққан адамның ту сыртынан «қараң өшсін» деген мағынадағы күл (топырақ) шашу салты. К ү л немесе т о п ы р а қ ш а ш у «Құдай сенің қараңды екінші көрсетпесін, күлдей тозып жоғал» дегенді білдіреді (А. Нүсіпоқасұлы.., Ағаш бесік., 1, 141).

III

Күл шыққыр! Күл ауруына ұшырағыр д.м. қарғыс. \≈ К ү л ш ы қ қ ы р жүгермектің қайырылмай кеткенін қарашы.